Blokken – F. Bordewijk

Blokken

Blokken is geschreven door Ferdinand Bordewijk in 1931 en behoort tot de top van de Nederlandse literatuur. Deze korte roman wordt bestempeld als kunst door de bijzondere toekomstvisie die Bordewijk erin heeft weten te verwerken. Deze toekomstvisie – die dystopisch is in de grootste zin van het woord – bestaat uit een geheel communistisch en totalitaire staat waarin individualisme geen ruimte heeft. Een dystopische maatschappij is een samenleving, die alle mogelijke negatieve eigenschappen bevat, waarin we niet zouden willen wonen. Echter wordt de wereld door Bordewijk in Blokken ook omschreven als perfect, door het overgrote deel van oprecht gelukkige mensen die er deel van uit maken.

Flaptekst

De Staat is een communistisch-totalitaire staat waar elk individualisme meedogenloos wordt onderdrukt. Er bestaan slechts groepen mensen. De regering van de Staat raakt in conflict met Groep A, een verzetsbeweging die het individu weer terug wil brengen. Een gewelddadige confrontatie tussen de twee kan niet uitblijven.

F. Bordewijk

F. Bordewijk, voluit Ferdinand Bordewijk, is geboren in Amsterdam op 10 oktober 1884 en gestorven te Den Haag, 28 april 1965. Bordewijk was een bekend Nederlands schrijver, van onder andere Blokken en Bint.

Ferdinand Bordewijk studeerde recht in Leiden. Na zijn studie bleef hij dan ook in deze branche en werd werknemer van een advocatenkantoor. In 1916 debuteerde hij echter met Paddestoelen, een dichtbundel, uitgebracht onder de naam Ton Ven – een door hem vaak gebruikt pseudoniem. Paddenstoelen werd geen groot succes, zijn andere romans des te meer. De erkenning ontving hij met zijn korte romans Blokken in 1931, Knorrende beesten in 1933 en Bint in 1934. De langere romans Rood Paleis en Karakter volgden twee jaar later.

Binnen de stromingen in de literatuur wordt Bordewijk gerekend tot het magisch realisme en de nieuwe zakelijkheid. De schrijfstijl die hij toepast komt vaak overeen met de thematiek van het betreffende boek. Zo is Bint te kenmerken door korte, kernachtige zinnen en een norse, zakelijke, abrupte schrijfstijl. In zijn boeken komt duidelijk kunst naar voren, Bordewijk was actief binnen het kunstenaarsverzet en had een grote passie voor lezen, schrijven en kunst. Bij het omschrijven van kunst bespaart hij de lezer geen enkel detail en toont hij zijn liefde voor dit vak.

Beoordeling

Bordewijk is in staat een boek tot kunst te maken. Een wereld te creëren bestaande uit rechthoekige blokken, als een kubistisch schilderij. De communistische heilstaat die Bordewijk weet te schetsen in Blokken getuigt van extreme soberheid en simplisme. De blokvormige huizen, de leider even bescheiden als het volk, de staat als geheel, geen erkende individualist. Dat is de wereld in blokken. De tekst komt overeen met het gevoel en het verhaal. Door de afstandelijke, korte en zakelijke zinnen richt je je op het geheel en niet op de persoon die het geschreven heeft. Bordewijk weet een afstand te scheppen tussen de schrijver en de lezer, die dit boek enkel goed doet. Inleven is uitgesloten, maar de toon is gezet. Persoonlijkheid maakt een communistische heilstaat tot een onmogelijkheid en Bordewijk weet dit over te brengen.